Het verpakken van producten is een complexe samenwerking tussen talloze partijen. Van ontwerp en grondstoffen tot productie en logistiek: niemand kan dit proces alleen volbrengen. Dit vraagt om een gezamenlijke aanpak waarbij alle ketenpartners samenwerken om innovaties en verduurzaming mogelijk te maken. Zelfs bij iets ogenschijnlijk eenvoudigs als een potlood zijn duizenden mensen betrokken, zoals Leonard L. Read beschrijft in zijn essay "I, Pencil." Voor verpakkingen geldt dit in nog grotere mate.

In een wereld waar duurzaamheid, wetgeving en consumentenverwachtingen steeds belangrijker worden, is overzicht essentieel. Maar hoe pak je dat aan? Hoe zorg je dat alle betrokkenen, van MKB tot multinationals, op één lijn zitten? Om bedrijven hierin te ondersteunen, is de Packaging Jellyfish ontwikkeld: een innovatieve tool die inzicht biedt in de volledige verpakkingsketen.

Wat is de Packaging Jellyfish?

De Packaging Jellyfish is een holistisch model dat alle stappen en functies binnen de verpakkingsketen in kaart brengt. Het helpt bedrijven inzicht te krijgen in de complexe interacties tussen functies zoals beschermen, communiceren, en logistieke optimalisatie. Deze functies kunnen elkaar versterken, maar ook conflicteren: denk aan de uitdaging om een verpakking voedselveilig te houden én gemakkelijk te openen voor de consument.

De Packaging Jellyfish visualiseert dit proces op een unieke manier:
De rand van de jellyfish: de 30 stappen in de keten, van grondstof tot afvalverwerking.
Het lichaam van de jellyfish: de verschillende functies van een verpakking, zoals beschermen, bundelen en communiceren.
De tentakels: verdiepende kennis en inzichten om tot betere beslissingen te komen.

De tool helpt bedrijven om relevante stakeholders in de verpakkingsketen te identificeren, effectief samen te werken en gericht de juiste informatie te delen of te vragen. Dit biedt niet alleen kansen om de lineaire keten circulair te maken, maar stimuleert ook gesprekken over ontwerp en innovatie met zowel bestaande als nieuwe partners. Zo kan bijvoorbeeld worden onderzocht hoe de primaire verpakking kan worden aangepast om transportverpakkingen te verduurzamen, of andersom.

De 30 stappen: van grondstof tot grondstof

Het model deelt de verpakkingsketen op in 30 stappen, ondergebracht in vijf hoofdgroepen:

1. Grondstoffen en halffabricaten
2. Verpakking
3. Product-verpakkingscombinatie
4. Logistiek en point-of-sales
5. Afval en recycling
   
   Daarnaast zijn er zes functiegebieden geïdentificeerd, zoals ontwerp, verspreiding en gebruik. Dit overzicht maakt het mogelijk om conflicten tussen functies te herkennen en op te lossen. Bijvoorbeeld: hoe zorg je voor een lichtgewicht verpakking die toch sterk genoeg is voor transport? Of hoe combineer je een duurzame verpakking met wetgevingseisen en consumentengemak?
   
   Hoe werkt het in de praktijk?
   
   Om professionals te ondersteunen bij het toepassen van de Packaging Jellyfish, wordt deze tool ingezet tijdens opleidingen en trainingen. Zo biedt het KIDV de training ‘Duurzaam verpakken in de keten’, waarin deelnemers leren hoe ze hun verpakkingsketen analyseren, stakeholders betrekken en duurzame keuzes maken. Met tools zoals de Packaging Jellyfish helpt de training bedrijven verpakkingen te ontwikkelen die voldoen aan wetgeving en duurzaamheidseisen.
   
   Daarnaast is een van de toepassingen van de Packaging Jellyfish te vinden in de cursus Packaging Projectmanager. We gebruiken de Packaging Jellyfish als startpunt in de cursus, waarmee deelnemers leren hoe ze verpakkingen ontwerpen die voldoen aan complexe eisen. Hierbij ligt de nadruk op samenwerking tussen stakeholders en het begrijpen van de keten, van ontwerp tot recycling. Door de interactie tussen de 30 stappen in het model te begrijpen, kunnen professionals gericht verbeteringen aanbrengen in het verpakkingsproces.
   
   De kracht van samenwerken
   
   De Packaging Jellyfish helpt bedrijven niet alleen om verpakkingsprocessen te verbeteren, maar ook om nieuwe en bestaande stakeholders bij elkaar te brengen. Door met elkaar in gesprek te gaan over ontwerp en innovatie, ontstaan oplossingen die bijdragen aan een duurzamere en efficiëntere verpakkingsketen.
   
   Voor bedrijven – en zeker voor MKB’ers – biedt de Jellyfish een helder overzicht en concrete handvatten om aan de slag te gaan. Of je nu net begint met verduurzaming of al verder gevorderd bent, de Jellyfish is een onmisbare tool voor de uitdagingen van vandaag en morgen.
   
   This article has been published in EVMI (edition 8, December 2024). It was written and has been published in Dutch.
   
   Picture: Scott Webb (Pexels)
   
   

HAS green academy & Packademy

Share this post